ଷାଠିଏ ଦଶକରେ ଭାରତରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଇଂରେଜ ହାଟାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଯାହା ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ବଡ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥିଲା । ବିଶିଷ୍ଟ ସମାଜବାଦୀ ଡକ୍ଟର ରାମ ମନୋହର ଲୋହିଆ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ଅଗ୍ରଦୂତ ଥିଲେ । ସେ ଚାହୁଁଥିଲେ ଯେ ଶାସନ ପାଇଁ ଇଂରାଜୀ ସ୍ଥାନରେ ଭାରତୀୟ ଭାଷା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଉ । ଉଲ୍ଲେଖଥାଉ କି, ଯେତେବେଳେ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା, ସେତେବେଳେ ମଧ୍ୟ ଏହା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ଯେ ୧୯୬୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଇଂରାଜୀକୁ ସୁବିଧା ଅନୁଯାୟୀ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ, କିନ୍ତୁ ଏହା ପରେ ହିନ୍ଦୀକୁ ସରକାରୀ ଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯିବ ।
ସାମ୍ବିଧାନିକ ସମୟସୀମା ପୂରଣ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଲୋହିଆ ୧୯୫୭ ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ହାଟାଓ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଏକ ସକ୍ରିୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ପରିଣତ କରିଥିଲେ । ସେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସାରା ଭାରତରେ ପ୍ରଚାର କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତ ରାଜ୍ୟ ବିଶେଷ କରି ତାମିଲନାଡୁରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରିବାକୁ ଲାଗିଲା । ଏଠାରେ ଲୋକମାନେ ଅନୁଭବ କଲେ ଯେ ଇଂରେଜ ହଟାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ହିନ୍ଦୀ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ଲାଗୁ ହେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଉଛି । ଏହାର ପ୍ରଭାବ ହେଲା ଯେ ରାଜ୍ୟରେ ଅନ୍ନଦୁରାଇଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଡିଏମକେ ଦଳ ହିନ୍ଦୀ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ତୀବ୍ର କରିଥିଲା ।
ଜନ ସଂଗଠନ ମଧ୍ୟ ୧୯୬୨–୬୩ ମସିହାରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ଜଡିତ ହୋଇଥିଲେ । ଏହା ପରେ କେତେକ ସହରରେ ହିଂସାତ୍ମକ ରୂପ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଗଲା । ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ଦୋକାନ ଉପରେ ଲେଖାଯାଇଥିବା ଇଂରାଜୀ ସାଇନବୋର୍ଡ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । ୧୯୬୫ ସମୟସୀମା ପାଖେଇ ଆସୁଥିବାରୁ ତାମିଲନାଡୁରେ ହିନ୍ଦୀ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ହୋଇପଡିଥିଲା । ଏଠାରେ ଦଶହଜାର ଛାତ୍ର ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ୧୯୬୩ ମସିହାରେ ସଂସଦରେ ସରକାରୀ ଭାଷା ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ଏହା ପ୍ରଦାନ କରିଛି ଯେ ୧୯୬୫ ପରେ ମଧ୍ୟ ରାଜକାଜରେ ହିନ୍ଦୀ ଏବଂ ଇଂରାଜୀ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ ।
ସରକାରଙ୍କ ସର୍କୁଲାର କାରଣରୁ, ତଥାପି ହିନ୍ଦୀକୁ ପସନ୍ଦ କରିବା ବିଷୟରେ କିଛି ନିୟମ ରହିଲା, ଫଳସ୍ୱରୂପ, ଡିଏମକେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଜାରି ରହିଲା । ଏହାର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରଭାବ ହେଲା ଯେ ସ୍ ସ୍ୱାଧୀନତା ପରଠାରୁ ତାମିଲନାଡୁରେ ଶାସନ କରୁଥିବା କଂଗ୍ରେସ ୧୯୬୭ ମସିହାରେ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ହାରି ଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଦଳ ରାଜ୍ୟରେ ସୁସ୍ଥ ହେବାର ସୁଯୋଗ ପାଇ ନଥିଲା । ସେହି ବର୍ଷ ସରକାରୀ ଭାଷା ଅଧିନିୟମରେ ଆଉ ଏକ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଅଧୀନରେ ଇଂରାଜୀକୁ ହିନ୍ଦୀ ସହିତ ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇଥିଲା । କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ହିନ୍ଦୀର ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟତାକୁ ରଦ୍ଦ କରିଦିଆଗଲା ।
ଲେଖାଟି କେମିତି ଲାଗିଲା ତାହା ଓଜସ୍ୱିକୁ ଇ-ମେଲ ମଧ୍ୟମରେ ଜଣାଇ ପାରିବେ

ojaswiodisha@gmail.com